روزنامه شرق در گزارشی به وضعیت شیرخشک در کشور و همه اظهارنظرهایی که اخیرا در مورد شیرخشک صورت گرفته، پرداخته است. این پرونده را می‌توانید در فارمانیوز به طور کامل بخوانید تا در جریان وضعیت تامین شیرخشک در کشور قرار بگیرید.
کمبود شیرخشک در داروخانه‌های سراسر کشور بارها از سوی شهروندان گزارش شده است. بسیاری از تولیدکنندگان این صنعت می‌گویند از اسفند سال گذشته ارز مورد نیاز واردات را دریافت نکرده‌اند. حالا هانی تحویل‌زاده، رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک، خبر می‌دهد که از ۲۰ مهر سال جاری فروش همه انواع شیرخشک در کشور تنها با کد ملی و تاریخ تولد کودک و در سهمیه مشخص انجام میشود.
کمبود شیرخشک در بازار
درست در شرایطی که دولت در لایحه برنامه هفتم توسعه بر افزایش زاد و ولد متمرکز شده و بندهای متعددی از این لایحه را به زادآوری اختصاص داده است، کمبود شیرخشک در بازارهای کشور خبرساز شده است. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که دولت حدود یک‌سال‌و نیم است ارز چهارهزارو 200 تومانی واردات کالاهای اساسی یعنی غذا و دارو را حذف کرده و حالا زمزمه حذف ارز ۲۸هزار‌و ۵۰۰ تومانی برخی کالاها از‌جمله داروهای دامپزشکی که جزء نهاده صنایع لبنی و پروتئینی است، شنیده میشود؛ اما همان نگاه زادآوری دولت سبب شده شیرخشک از معدود کالاهایی باشد که همچنان ارز چهارهزارو 200 تومانی دریافت می‌کند.
با این حال دخالت دولت در اقتصاد حتی در اینجا هم جواب نداده و ماه‌هاست والدین ایرانی کمبود انواع شیرخشک و حتی خرید از بازار سیاه را گزارش می‌دهند. آنها می‌گویند که برای دریافت یکی، دو قوطی شیرخشک از این داروخانه به آن داروخانه می‌روند. ماجرا به همین‌جا ختم نشد و خبر رسید که شیرخشک در بعضی استان‌های ایران جیره‌بندی شده است.
وضعیت شیرخشک در کشور
ایرنا در ۳۱ شهریور امسال در گزارشی نوشت که کمبود شیرخشک در داروخانه‌های استان یزد که از اسفندماه سال گذشته تاکنون ادامه دارد، موجب نگرانی و سردرگمی والدین شده است. این رسانه از قول شماری از شهروندان یزدی نوشته است که آنها گاهی مجبور هستند برای تهیه شیرخشک به چند داروخانه شهر سر بزنند که وقت زیادی می‌برد.
برخی از شهروندان هم از پیشنهاد داروخانه‌ها برای جایگزینی برندهای کمیاب می‌گویند و توضیح می‌دهند که تعویض مداوم برندهای شیرخشک باعث بروز عوارض و مشکلاتی برای نوزادان شده است.
شهروندی دیگر هم توضیح داده که میزان عرضه شیرخشک در داروخانه‌ها بسیار کم است و شیرخشک به‌سرعت تمام میشود؛ بنابراین والدین مجبور به گرفتن نوبت در برخی داروخانه‌ها شده‌اند. والدین یزدی گفته‌اند که در‌حال‌حاضر تعداد برندهای کمیاب رو به افزایش است.
داروخانه‌های سطح شهر هم توضیح داده‌اند که کمبود شیرخشک در دو برند شرکت نستله «Nestle» که تولیدکننده شیرخشک‌های نان «NAN» و گیگوز «Guigoz» و برند اپتامیل «Aptamil» است، بیشتر احساس میشود و علت آن مشکلات تأمین مواد اولیه مورد نیاز بوده است.
شهروندان یزدی همچنین خبر داده‌اند که کمبود شیرخشک موجب شده است که شیرخشک با کد ملی و به صورت سهمیه‌ای فروخته شود.
این وضعیت در سیستان‌و‌بلوچستان هم گزارش شد و مصطفی صالحی‌زاده، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، روز شنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۲، خبر داد که «از تاریخ ۲۰ مهرماه ارائه کد ملی و تاریخ تولد فرزند شیرخوار به داروخانه جهت دریافت شیرخشک الزامی است». به گفته مصطفی صالحی‌زاده، دلیل اعمال این محدودیت، توان مدیریت توزیع شیرخشک و همچنین اطمینان از دسترسی مصرف‌کنندگان است. هرچند فارس در گزارشی نوشت که «شیرخشک رژیمی ضد آلرژی» در شهرهای قم، مشهد و نیشابور نایاب شده است و داروخانه‌های برخی شهرها مانند اصفهان هم از نایاب‌شدن برخی برندها می‌گویند. با این حال بسیاری از والدین می‌گویند که دریافت کد ملی و فروش سهمیه‌ای شیرخشک تنها محدود به شیرخشک‌های رژیمی و ضد آلرژی نیست و تمام انواع شیرخشک با این شیوه فروخته می‌شوند.
ادعاهای ضد و نقیض متولیان شیرخشک
دراین‌میان وزارت بهداشت درباره کمبود شیرخشک مواضع متفاوت و متناقضی داشته است.
منوچهر دادگرنژاد، مدیر کل امور فراورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو، در این زمینه به ایمنا توضیح داده است که «در‌حال‌حاضر مشکلی از لحاظ تأمین شیرخشک وجود ندارد و با توجه به تأمین این فراورده از مسیر تولید داخل و واردات به‌زودی نیاز بازار مرتفع خواهد شد؛ همچنین تولیدکنندگان شیرخشک با تمام ظرفیت در حال تأمین بازار هستند و تولیدات آنها روزانه در کشور توزیع میشود».
این در حالی است که برخی مقامات وزارت بهداشت کمبود شیرخشک را تأیید کرده و از فراخوان واردات برای جبران این کمبود خبر داده بودند.
به گزارش ایرنا محمد پیکان‌پور، مدیر کل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، از افزایش تولید شیرخشک در صنایع داخلی و تسریع روند واردات برای جبران کمبود شیرخشک در داروخانه‌ها خبر داده و گفته بود که «بر‌اساس گزارش‌های موجود، اکنون در برخی استان‌ها و شهرهای کشور کمبود شیرخشک وجود دارد و در راستای جبران این کمبود، سازمان غذا و دارو افزایش تولید شیرخشک را به صنایع داخلی کشور فراخوان داده است تا به‌زودی این مشکل برطرف شود؛ همچنین در حال رایزنی برای واردات شیرخشک هستیم که به‌زودی به نتیجه می‌رسد».
به گزارش فارس پدرام پاک‌آیین، سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم پیش‌بینی کرده بود که تا پایان سال ۷۰ میلیون قوطی شیرخشک در کشور تولید شود.
فروش مشروط شیرخشک
با تمام این ادعاها بررسی میدانی خبرنگار «شرق» در بازار شیرخشک حاکی از آن است که برخی برندها در سطح شهر تهران کمیاب شده‌اند و داروخانه‌ها برای فروش تمام انواع شیرخشک شرط کد ملی و تاریخ تولد نوزادان را پیش‌روی والدین می‌گذارند. هرچند میانگین قیمت هر قوطی شیرخشک در تهران بین ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان است؛ اما فروش مازاد شیرخشک در بازار سیاه قیمت هر قوطی را تا حدود ۲۰۰ هزار تومان و بیشتر افزایش می‌دهد.
هانی تحویل‌زاده، رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک، در گفت‌وگو با «شرق» فروش سهمیه‌ای شیرخشک را تأیید می‌کند و می‌گوید که بر‌اساس اعلام سازمان غذا و دارو از ۲۰ مهر فروش شیرخشک نوزاد تنها با کد ملی و تاریخ تولد امکان‌پذیر است که این موضوع شامل همه شیرخشک‌ها از‌جمله رگولار یا همان شرخشک معمولی هم میشود.
او توضیح می‌دهد که تولیدکنندگان شیرخشک از اسفند سال گذشته بخش اعظم ارز مورد نیاز خود را دریافت نکرده‌اند و تنها حدود یک‌بیستم ارز درخواستی تأمین شده است؛ بنابراین برخی از خطوط تولید کارخانه‌ها تعطیل شده‌اند و تولید شیرخشک کاهش یافته است.
او تأکید می‌کند که دولت به تولیدکنندگان شیرخشک ارز چهارهزارو 200 تومانی پرداخت می‌کند؛ اما تولیدکنندگان خواهان دریافت ارز چهارهزارو 200 تومانی نیستند؛ زیرا این ارز بخش اندکی از هزینه‌های آنها را پوشش می‌دهد و در عوض دولت به صورت دستوری قیمت شیرخشک را پایین نگه داشته و اقتصاد این بازار را به هم ریخته است.
رئیس انجمن شیرخشک نوزاد با اشاره به اینکه تثبیت قیمت دستوری شیرخشک موجب ارزان‌بودن قیمت آن و قاچاق شده است، می‌گوید تصمیم جدید سازمان غذا و دارو یعنی الزام فروش شیرخشک با کد ملی و تاریخ تولد در داروخانه‌ها با هدف جلوگیری از قاچاق و احتکار شیرخشک بوده است و اینکه شیرخشک نوزاد وارد صنایع غذایی نشود.
شکایت تولیدکنندگان از دخالت دولت در بازار شیرخشک
با تمام این اوصاف تولیدکنندگان شیرخشک از دخالت گسترده دولت در این صنعت و بازار شکایت دارند و می‌گویند درحالیکه صنایع ایران امکان تولید ۱۲۰ میلیون قوطی شیرخشک در سال و صادرات را دارند، دخالت دولت موجب شده که میزان تولید به حدود نصف این ظرفیت برسد.
حالا دولت نه‌تنها حاضر نیست که دست از فشار به صنایع شیرخشک بردارد؛ بلکه برای جبران کمبود بازار به دنبال واردات است؛ وارداتی که تولیدکنندگان می‌گویند گران‌تر از تولید داخلی تمام میشود.
تولیدکنندگان می‌گویند با وجود آنکه دولت از اسفند سال گذشته به اکثر تولیدکنندگان هیچ ارزی تخصیص نداده است، وزارت بهداشت برای واردات ۳۰ میلیون قوطی شیرخشک مزایده گذاشت و اگر ارز برای تولید وجود ندارد، چگونه برای واردات ۳۰ میلیون قوطی می‌توانند ارز تخصیص دهند؟
بر‌اساس توضیحات تولیدکنندگان قیمت هر قوطی شیرخشک در خارج از کشور ۲.۵ یورو است و قیمت داخلی آن معادل ۱.۵ یورو تمام میشود.
در مزایده‌ای که سازمان غذا و دارو برای واردات ۳۰ میلیون قوطی برگزار کرده، ۴.۵ یورو برای هر قوطی شیرخشک قیمت داده شده است. با احتساب هزینه‌های جانبی یعنی یک یورو سود در هر قوطی و با توجه به مدت‌زمان ثبت سفارش و تولید در کشور ثالث در بهترین حالت دو تا سه ماه زمان لازم است تا اولین محموله وارد کشور شود؛ درحالیکه اگر همین ارز به یکی از تولیدکنندگان داخلی تخصیص پیدا کند، با توجه به حاضربودن تمام مواد مورد نیاز و خط بسته‌بندی، یک‌سوم این زمان لازم است تا شیرخشک به دست مادران برسد.
بنا بر آمار منتشرشده از سوی انجمن تولیدکنندگان شیرخشک، سال گذشته ۶۱ میلیون قوطی شیرخشک تولید شده و در پنج ماه اول امسال نیز ۲۷ میلیون قوطی به بازار عرضه شده است.
