مناظره تلویزیونی با موضوع «بررسی مسائل و چالش های مربوط به مواد اولیه دارویی»

به گزارش خبرنگار فارمانیوز، روز جمعه، اول مردادماه، ساعت ۱۹از برنامه کشیک سلامت، مناظره تلویزیونی با موضوع «بررسی مسائل و چالش های مربوط به مواد اولیه دارویی» با حضور دکتر مرتضی خیرآبادی، عضو هیأت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران و مهندس فرامرز اختراعی، رئیس هیأت‌ مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی برگزار شد.

فرامرز اختراعی:

واردات دارو، تغییر نگرش به تجارت دارو و ورود داروهای جدید غیرضروری به فهرست دارویی کشور، نظام دارویی کشور را دچار نابسامانی کرده است

مهندس اختراعی در پاسخ به سوال مجری برنامه در خصوص کمبود مواد اولیه دارویی در کشور گفت: ما حدود 71 درصد از مواد اولیه دارویی مورد نیاز کشور را در داخل تولید می کنیم. این رقم در مقایسه با سایر کشورهای دنیا رقم بسیار بزرگ و قابل قبولی است. به عنوان مثال در اتحادیه اروپا این رقم معادل 30 درصد می باشد. همواره همه کشورها به دنبال خودکفایی در حوزه دارو هستند که لازمه آن خودکفایی در زمینه تولید مواد اولیه دارویی می باشد.

رئیس هیأت‌ مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی افزود: برای تولید مواد اولیه دارویی مواد حد واسط و مواد پایه شیمیایی مورد نیاز است که در کشور ما اغلب این موارد وارداتی هستند. در حال حاضر در تولید 17 درصد از مواد پایه و شیمیایی خودکفا هستیم اما بقیه آن وارد می شود. البته 29 درصد مواد اولیه دارویی که در داخل تولید نمی شود عدد پایینی نیست و بخش بزرگی از اخباری که در خصوص کمبود وجود دارد به این بخش برمی گردد. به هرحال با توجه به وابستگی کشور در زمینه مواد پایه و شیمیایی برای تولید مواد اولیه دارویی مشکلاتی برای صنعت دارو ایجاد شده است.

وی ادامه داد: کشور ایران از نظر منابع نفتی، گیاهی و معدنی بسیار غنی است و در این زمینه کمبودی نداریم اما در زمینه مواد حد واسط دارویی وابسته هستیم. با توجه به پیشرفت های صنعت دارویی کشور، به نظر می رسد در 5 سال آینده در زمینه تولید مواد حد واسط دارویی به پیشرفت های قابل ملاحظه ای خواهیم رسید.

مهندس اختراعی در بخش دیگری در خصوص استفاده از ظرفیت مواد گیاهی در تولید دارو گفت: دارو اغلب از مواد شیمیایی پایه نفت، گاز و پتروشیمی تولید می شود و تولید دارو با استفاده از مواد گیاهی درصد کمتری را به خود اختصاص می دهد. مواد شیمیایی زنجیره های مختلف تولید را طی می کنند که در این تبدیل ها ظرفیت های بالا مورد نیاز است تا بعضاً برخی از این حد واسط ها اقتصادی باشد. هرچند که کشور ما به دلیل تحریم ها و جنگ اقتصادی که از سوی قدرت ها بر ما تحمیل شده است، لازم و ضروری است در این زمینه، فارغ از اقتصادی بودن یا نبودن، به مرحله خودکفایی دست پیدا کند و با وجود صنایع پتروشیمی تولید این محصولات می‌تواند مزایای نسبی داشته باشد.

ایشان معتقد است در زمینه پیشرفت در جهت تولید مواد اولیه دارویی و مراحل قبل تر بسیار تلاش شده است و بیان کرد: پس از پیروزی انقلاب، مواد اولیه دارویی در کشور ناشناخته بود و تحت عنوان کد وارد می شد. بنابراین اینکه از ابتدایی ترین سطح کشور ایران توانسته به این درجه از قدرت در تولید مواد اولیه دارویی برسد، اتفاق بزرگی است. ما در برهه هایی در این حوزه بسیار پیشرفت داشتیم اما از دهه 70 تا حدود 4-5 سال پیش، متأسفانه به دلیل تضاد منافع، توجه زیادی به تولید داخلی نشد و سرعت پیشرفت کاهش یافت. واردات دارو، تغییر نگرش به تجارت دارو و ورود داروهای جدید به فهرست دارویی کشور، نظام دارویی کشور را از لحاظ اقتصادی به یک نابسامانی اساسی رساند.

مرتضی خیرآبادی:

بحران کرونا و کمبود ارز کل سیستم دارویی کشور، علت اصلی کمبودهای موجود

دکتر مرتضی خیرآبادی، عضو هیأت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در برنامه کشیک سلامت گفت: پس از پیروزی انقلاب حدود 35 کارخانه داروسازی در داخل کشور داشتیم که همگی تحت لیسانس بودند و فقط داروها از خارج کشور وارد و در داخل کشور بسته بندی می شدند. با آغاز جنگ تحمیلی، به دلیل نیاز بیشتر از گذشته به دارو، تعداد کارخانه های داروسازی افزایش یافت که همگی دولتی بودند. امروز از حدود 35 کارخانه داروسازی آن زمان به 108 کارخانه داروسازی محصول نهایی رسیده ایم. به جرأت می توان گفت در این زمینه با قدرت در منطقه اول هستیم. سال گذشته داروهای نهایی تولید داخل با حدود 700 میلیون ارز تولید شد. با بررسی هایی که بنده انجام دادم، همین مقدار دارو اگر قرار بود از اروپا وارد می شد باید 44 میلیارد دلار هزینه می شد، اگر از کشورهای آسیایی مانند هند و چین وارد می کردیم باید حدود 25 میلیارد دلار هزینه می کردیم. هنر و قدرت داروسازی ایران با این بررسی ها مشخص می شود.

دکتر خیرآبادی ادامه داد: پس از پیشرفت در حوزه محصول نهایی دارویی، نیاز به ماده اولیه دارویی در کشور احساس شد و تولید ماده اولیه دارویی در داخل کشور آغاز شد. در حال حاضر از 1430 قلم دارو، 198 محصول در داخل کشور تولید می شود و مابقی وارد می شود. (البته این درحالی است که ۳۵۴ محصول در حوزه مواد دارویی در کشور تولید می گردد و با آمار اعلامی دکتر خیرآبادی اختلاف فاحش دارد)

عضو هیأت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران بیان کرد: ما یک زمانی نیاز به شیشه آمپول، کپسول و حتی جعبه دارو داشتیم و واردات می کردیم که در همه این موارد به مرور زمان به خودکفایی رسیدیم. بنابراین زمانی که صنعت داروی نهایی رشد کرده و به قدرت تأمین 97 درصدی نیاز داخلی رسید، به سراغ تقویت تولید زیربناها حرکت شد؛ هرچند که هنوز کافی نیست. به عنوان مثال در حال حاضر یک کارخانه کپسول سازی در کشور وجود دارد که در طول 12 ماه، 7 میلیارد تولید می کند، در حالی که نیاز سالانه داخل، 8 میلیارد می باشد. ما در سه ماهه اول سال چند قلم دارو دچار کمبود می باشد که به دلیل کمبود کپسول، نمی توان کمبود را برطرف کرد. بنابراین همچنان زیربناهای صنعت دارویی کشور باید تقویت شود.

دکتر خیرآبادی در پاسخ به سوال مجری برنامه در خصوص علت کمبود دارو گفت: در سال 96، ارز تخصیص یافته به صنعت دارو و صنایع وابسته 3.5 میلیارد دلار بوده که این مبلغ در سال 99 به 1.5 میلیارد دلار کاهش یافته است. علم در حال پیشرفت است و داروهای جدید تولید می شود که در کشور ما، از ورود داروهای جدید جلوگیری می شود و مسئولین معتقدند باید با همین وضعیت ادامه داد. در سال 99 بحرانی به نام کرونا ایجاد شد که همچنان هم ادامه دارد و از سهمیه 1.5 میلیارد دلاری صنعت دارو، 480 میلیون دلار به صورت پیش بینی نشده به تأمین داروهای کرونا اختصاص یافت. بنابراین سهم کل سیستم دارویی کشور، اعم از تولید مواد اولیه، تولید محصول نهایی دارویی و واردات دارو، حدود یک میلیارد دلار بود. همین موضوع عامل کمبود برخی داروها شد، این در حالی است که در جنگ اقتصادی فعلی کمبود منابع ارزی برای همه افراد مشخص است و باید راه حلی که ارائه می شود، با توجه به محدودیت های فعلی باشد.

وی ادامه داد: در سه ماهه پایانی سال 98، با کمک بانک مرکزی، سهمیه خوبی به کارخانه های داروسازی اختصاص یافت که موجب تقویت انبارها شد و همین موضوع موجب شد تا تأمین داروی سال 99 مدیریت شود. در بهمن ماه سال گذشته با تصویب مجلس، مقرر شد تا پایان مردادماه، 900 میلیون دلار ارز از سهمیه 1.5 میلیارد دلاری به صنعت دارو اختصاص یابد اما تا هفته گذشته حدود 500 میلیون دلار از این مبلغ تخصیص یافته است و در حال حاضر حدود 400 میلیون دلار کمبود ارز در صنعت دارو وجود دارد. این در حالی است که انبارهای دارویی در سال 99 برای سال 1400 پر نشده و خالی است.

عضو هیأت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با اشاره به تولید 38 قلم داروی کرونا در داخل کشور گفت: این یک افتخار بسیار بزرگ محسوب می شود. در ابتدای سال 99 که کشور به دنبال تهیه داروی رمدیسیویر برای بیماران کرونایی بود، قیمت آن در اروپا 235 دلار و در بنگلادش 85 دلار بود که حاضر به فروش آن به ایران نبودند. ما در کشور این دارو را با ارز نیمایی به قیمت 20 یورو (حدود 600 هزار تومان) تولید کردیم که اگر این دارو نبود، آمار مرگ و میر کرونایی مشخص نیست که چقدر بیشتر می شد. در حال حاضر کل سیستم دارویی کشور حدود 1 میلیارد دلار پروفرم تخصیص داده نشده در بانک مرکزی دارد و همین موضوع کمبود ارز دارویی، مهم ترین علت کمبودهای امروز کشور است.

فرامرز اختراعی:

با مدیریت درست، یک میلیارد دلار ارز، برای تأمین کل نیاز صنعت دارو کفایت می کند

مهندس اختراعی در برنامه کشیک سلامت در خصوص کمبود ارز دارویی گفت: بنده در خصوص کمبود ارز با آقای دکتر خیرآبادی موافقم اما با مکانیزمی که ایشان بیان می کنند، اصلاً موافق نیستم. ما صادقانه باید بپذیریم که کشور در شرایط کمبود منابع ارزی قرار دارد که باید راهکار مبارزه با این مشکل را پیدا کنیم. راهکار این مشکل دو موضوع اولویت های تأمین و اقتصادی کردن تولید تا حد امکان می باشد. انداختن همه تقصیرها بر گردن سازمان غذا و دارو بی انصافی است اما در این حوزه می شد بسیار منظم تر و بهتر عمل کرد و ما از شرایط موجود ناراضی هستیم. مردم باید بدانند که همه تولیدات داخلی صنعت دارو، چه مواد اولیه دارویی و چه محصول نهایی دارو، بیش از 700 میلیون دلار ارز نیاز ندارد و سایر نیازهای ارزی فقط برای واردات دارو می باشد که این مورد هم بی انصافی مطلق است.

مهندس اختراعی در ادامه افزود: در برخی از داروهای خاص مانند انسولین قلمی و فاکتورهای خونی کشور نیازمند واردات است (هرچند که در این زمینه هم کارهایی انجام شده است) اما در بسیاری از موارد، نیازی به واردات وجود ندارد.

وی اظهار داشت: اولین بحرانی که با آن مواجه می شویم، عبور از قانون است. ما قانونی به نام «طرح ژنریک» داریم که پس از انقلاب به عنوان اولین کشور در دنیا به ثبت رسید و بسیار موفق بوده است. طرح ژنریک بیان می کند که پزشک حق تجویز دارو با نام تجاری یا برند را، در صورتی که داروی ژنریک آن موجود است، ندارد. عمدتاً شرکت های وارداتی و برخی از شرکت های تحت لیسانس داخلی، مقوله ویزیت پزشکان را فعال کردند و متأسفانه در این زمینه بداخلاقی های پزشکی بعضا نیز صورت گرفت.

رئیس هیأت‌ مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی با بیان اینکه بسیاری از کمبودهای دارویی تصنعی است، اظهار داشت: مردم ما باید بدانند وقتی یک دارو با نام تجاری در نسخه پزشک تجویز می شود و به داروخانه مراجعه می کنند، مسئول داروخانه حتی اگر عین همان دارو را با نام ژنریک داشته باشد، متأسفانه چیزی غیر از آنچه در نسخه نوشته شده است را به بیمار نمی‌دهد. بنابراین در این بخش اقتصاد داروی کشور به شدت مورد تعرض قرار گرفته است.

وی دومین مشکل در زمینه داروهای اساسی عنوان کرد و گفت: سازمان بهداشت جهانی حدود 480 قلم دارو را به عنوان داروهای اساسی انتخاب کرده که در ایران هم تقریباً همین تعداد است. در کشورهای بسیار پرجمعیت تر و پیشرفته تر در حوزه دارو، مانند هند، تعداد داروهای اساسی حتی بسیار کمتر و 152 قلم می باشد. زمانی که هزینه اثربخشی را از نظام دارویی بخاطر منافع بنگاه ها خارج کنیم و از یک خانواده، تعداد بسیار زیادی اقلام دارویی را وارد کنیم و انتظار پزشکان و بیماران را بالا ببریم، یقیناً برای تأمین آن به مشکلات و ارزبری بیشتر و خرج کردن بودجه های کلان تر برخورد می کنیم. به نظر بنده با توجه به محدودیت های تأمین ارز، باید با مردم صادق بود. در همه کشورهای دنیا، حتی هند و چین که بزرگترین تولیدکنندگان مواد اولیه در جهان هستند، دغدغه تأمین داروهای اساسی وجود دارد. در ایران، در حوزه مواد اولیه داروهای اساسی چندان جلو نیستیم اما در حوزه محصول نهایی داروهای اساسی تقریباً می توان گفت همه این اقلام در داخل کشور تولید می شود.

دکتر خیرآبادی:

صنعت خودرو یا صنایع دیگر مگر دلشان برای مردم به رحم آمده است؟

دکتر مرتضی خیرآبادی، عضو هیأت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در ادامه برنامه کشیک سلامت با ابراز مخالفت با صحبت های مهندس اختراعی گفت: به هرحال در کشور نهادی به نام سازمان غذا و دارو به عنوان متولی دارو وجود دارد که 1430 قلم دارو را برای فارماکوپه ایران تأیید کرده است و پزشک و بیمار به آن عادت کرده اند. کسی منکر شرایط سخت و محدودیت های تأمین ارز نیست اما حرف ما اینست که همین 1.5 میلیارد دلار سهم دارو، طبق توافقات تأمین شود. اگر توافق شده است که دولت تا پایان مرداد، 900 میلیون دلار را به حوزه دارو تخصیص دهد، باید به آن عمل شود، چراکه فعالان صنعت دارو با توجه به این توافق برنامه ریزی کرده است. تا زمانی که برنامه ریزی منظم در این حوزه صورت نگیرد، مشکل کمبود برخی داروها در برهه های زمانی مختلف رخ می دهد.

عضو هیأت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با اشاره به فشار دولت بر سیستم دارویی کشور در حوزه قیمت گذاری، به عنوان مشکل اصلی، گفت: دولت با وجود همه مشکلات و افزایش هزینه های تولید، مرتباً بر سیستم دارویی فشار می آورد که قیمت را ثابت نگه دار. از سال 1397 تا 1400 قیمت دارو، در هر سال، حداکثر 15 درصد افزایش یافته است در حالی که ارز یورو در سال 97 معادل 3700 تومان بوده است و الان معادل 5200 تومان است. علاوه بر آن، ارزی که به ما (تولیدکنندگان محصول نهایی) داده می شود فقط برای ماده اولیه دارویی است، در حالی که سایر هزینه ها مانند تهیه چسب، کارتن، لیبل و… نیز چندین برابر افزایش یافته است.

وی ادامه داد: ما سال گذشته به دولت پیشنهاد دادیم که ارز دولتی را برای برخی داروها حفظ کن و برای بقیه اقلام ارز نیمایی اختصاص بدهد، سپس اختلاف قیمت ارز به سازمان های بیمه گر تعلق یابد و بیمه قیمت ها را پلکانی کند تا به مردم فشار اقتصادی وارد نشود. با این کار دولت به تولیدکننده اجازه می دهد در صورت محدودیت تأمین ارز، بتواند با ارز آزاد داروی مورد نیاز مردم را تولید کند و از سوی مقابل بیمه هم مردم را حمایت می کند. در سال گذشته دولت این کار را نکرد و حالا در سال 1400 محدودیت های ارزی آنقدر شدید شد که دولت محبور شد برای 100 قلم داروهای OTC (بدون نسخه) ارز نیمایی اختصاص دهد؛ ارز 5000 تومانی به ارز 25000 تومانی تبدیل شد اما قیمت دارو فقط 80 درصد افزایش پیدا کرد، پس تولیدکننده متضرر می شود.

در تمام دنیا این بیمه ها هستند که باید نگران گرانی و پرداختی بیمار باشند و این کار صنعت نیست. مگر در صنایع دیگر و صنعت خودرو کسی به فکر مردم هست؟

فرامرز اختراعی:

آزاد شدن نرخ ارز دارویی برای مردم تحمل ناپذیر است

مهندس فرامرز اختراعی، رئیس هیأت‌ مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی در برنامه کشیک سلامت در خصوص راهکار برون رفت از مشکلات مردم در حوزه دارو گفت: نگرانی اصلی مردم در خصوص قیمت دارو می باشد. همان طور که دکتر خیرآبادی به درستی اشاره کردند، قیمت دارو تحت کنترل قرار دارد اما آستانه تحمل مردم برای همین قیمت کنترل شده هم پر شده است و به هیچ عنوان افزایش قیمت دارو را نمی توانند بپذیرند. در چنین شرایطی، بخش عمده ای از بنگاه های دارویی و همچنین همکاران ما در سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی، بر آزاد شدن نرخ ارز دارو اصرار می ورزند و فکر می کنند که می توان بار این هزینه ها را بر دوش بیمه گذاشت؛ ما هیچ وقت چنین تجربه موفقی را نداشته ایم و با تلاش های فراوان توانستیم نمایندگان مجلس را قانع کنیم که ارز دارو را حفظ نمایند.

مهندس اختراعی در پاسخ به سوال مجری برنامه در خصوص اینکه آیا در حوزه قانون گذاری خلأ ای احساس می شود که نیاز به ورود مجلس باشد، گفت: طبیعتاً نیاز به ورود مجلس در حوزه قانون گذاری نظام دارویی وجود دارد اما اساساً مشکل آن چنان حاد نیست چراکه بخش زیادی از مشکلات در حوزه نظارت و اجرا می باشد. باید بپذیریم که آزاد شدن نرخ ارز در حوزه دارو برای مردم تحمل ناپذیر است، چراکه قیمت دارو آن چنان افزایش می یابد که شرکت های بیمه ای هم توان جبران هزینه ها را نخواهند داشت؛ تجربه های گذشته نیز این مورد را ثابت کرده است. در شرایط خاص امروزی باید به شدت مراقب حمایت از حقوق مردم بود.

وی به موضوع بسته بودن فهرست دارویی کشور اشاره کرد و اظهار داشت: نباید تصور کرد که با ورود هر داروی جدیدی همه نظام سلامت متحول خواهد شد. سازمان بهداشت جهانی در گزارشی که اخیراً منتشر کرده است، اعلام کرده است که بسیاری از داروهای جدید و گران قیمت، هیچ نقشی در ارتقای نظام سلامت نداشته است.

فرامرز اختراعی:

تنها راهکار نجات، بازگشت نظام دارویی بر اساس طرح ژنریک است

مهندس فرامرز اختراعی، رئیس هیأت‌ مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی در برنامه کشیک سلامت بنده نگفتم که فقط داروهای اساسی باید در داخل کشور تولید شود. دولت موظف است داروهای اساسی را برای مردم تأمین کند. بنده قبول دارم که تولیدکننده های داخلی دارو تحت فشار هستند و در مقابل مردم هم تحت فشار اقتصاد قرار دارند. قیمت داروهای ژنریک در داخل کشور باید منطقی شود و افزایش یابد اما چرا آقای دکتر خیرآبادی در خصوص قیمت های چندین برابری داروهای تحت لیسانس انتقادی بیان نمی کنند؟ که در ادامه دکتر خیرآیادی نیز بر این موضوع که قیمت تحت لیسانس بالاست تأکید داشتند.

مهندس اختراعی در خصوص سازمان های بیمه گر گفت: بیمه های ما در حال حاضر هم ورشکسته هستند، بنابراین نمی توان بار فشارهای مالی را بر دوش بیمه گذاشت. بنده باز هم تأکید می کنم که مردم ما به هیچ وجه در شرایطی نیستند که بتوان قیمت دارو را بیشتر از این، افزایش داد. البته بسیاری از داروهای ژنریک و اساسی نیز قیمت های بسیار پایین دارند که باید منطقی شود.

وی افزود: انصافاً قیمت محصولات بسیاری از شرکت های دارویی صرفه اقتصادی ندارد و باید قیمت ها اصلاح شود و قیمت مواد اولیه دارویی هم باید تحت نظارت کارشناسی قرار بگیرد که این اتفاق هم در حال رقم خوردن می باشد. بنابراین ما باید بپذیریم که کشور در شرایط محدودیت منابع ارزی قرار دارد و شرایط کرونایی هم مشکلات فراوانی را ایجاد کرده است. همچنین طب مکمل یا طب سنتی در 40 سال گذشته نتوانسته است جایگاه واقعی خود را پیدا کند و باید در این حوزه نیز کار شود. در ایران وابستگی به داروهای شیمیایی بسیار زیاد شده است، در حالی که در کشورهای اروپایی داروهای گیاهی به شدت جایگزین داروهای شیمیایی شده است.

مهندس اختراعی در پایان گفت: با داد و فریاد هیچ مشکلی حل نمی شود و تنها راهکار نجات، بازگشت نظام دارویی از روی اقتصاد دارویی و بر اساس طرح ژنریک است.