به گزارش فارمانیوز؛ انسان در جهان جدید بیش از هر زمان دیگری نیاز به مولفههای روانشناختی مانند افزایش انگیزه پیشرفت، آرامش ذهنی، بهینه سازی نگرشها؛ بهبود ارتباطات فردی و اجتماعی و سایر زمینههای رفتاری نیازمند است. به خصوص اینکه کشور ما در سالهای اخیر به دلایل استرسها و فشارهای روانشناختی و اقتصادی ناشی از انتشار ویروس کووید – 19 ؛ نوسانات شدید ارز و مولفههای اقتصادی؛ مولفههای ناشی از مشکلات مختلف داخلی و گذار به سبک زندگی جدید شهری و صنعتی درگیر فشارهای خاص خود است. بنابراین لازم است کارگزاران بخشهای صنعتی و تجاری کشور در جهت افزایش شادابی، امیدآفرینی کارمندان خود قدم بردارند و به منظور بهینهسازی و استانداردسازی رفتار سازمانی خود از مداخلات تخصصی روانشناسی بهره ببرند. در این صورت است که شرکتها و سازمانها میتوانند با شتاب بیشتری به سمت افزایش بهرهوری حرکت کنند و تاثیری مثبت در تولید ملی و شکوفایی اقتصادی و اجتماعی بگذارند.
دکتر ماریا شیرخانزاده، دارای مدرک دکترای تخصصی روانشناسی سلامت، مشاور و روان درمانگر حوزه سلامت و مشاور تخصصی روانشناسی صنعتی و سازمانی و مدیر عامل وموسس مرکز مشاوره جامع روانشناختی روان صنعت آزما است. وی در گفتگوی اختصاصی با فارمانیوز به معرفی ضرورتهای این شاخه در علم روانشناسی پرداخته که بخشی از آن را در ادامه میخوانیم:
به نظر شما روانشناسی صنعتی چه ضرورتهایی در جامعه امروز دارد و نقش آن در افزایش بهرهوری سازمانها و پیشرفت اقتصادی چیست؟
روانشناسی سازمانی و صنعتی مطالعه علمی رفتار انسان در دنیای شغلیشان است. در واقع، روانشناسی صنعتی کاربرد و گسترش اصول روانشناسی در مسائلی است که انسان در سازمان و تجارت و صنعت با آنها دست به گریبان است. از آنجا که شاخه روانشناسی صنعتی و سازمانی یکی از شاخههای کاربردی و فعال رشته مهم روانشناسی است و همچنین کشور نیز در آستانه توسعه اقتصادی و صنعتی است لذا استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی صنعتی و سازمانی یکی از ضروریات دنیای تولید و کار است و بدون اینگونه خدمات، تولید با کیفیت در دنیای پر رقابت فعلی با مشکل روبروست. خدمات مشاورهای با حل و فصل مشکلات کارکنان در ابعاد مختلف میتواند تخصص، انرژی و توان کارکنان را در اختیار اهداف و مأموریت و بالا بردن بهرهوری سازمان قرار دهد.
به طور کلی روانشناسی، دانشی کاربردی برای بهینهسازی رفتار و بهرهوری ذهنی است که در قرن اخیر با توجه به اهمیت و رشد ابعاد روانشناختی انسان و نیز ایجاد رشتههایی مانند: روانشناسی سازمانی و صنعتی، مشاوره شغلی و حرفهای، رفتار شناسی مصرف، روانشناسی بازار و رفتار اقتصادی و روانسنجی توانسته در کشورهای پیشرفته و فناور به بهبود زندگی شغلی افراد، بهرهوری صنعتی و استانداردسازی رفتار حرفهای تجاری این کشورها کمک شایانی کند.
روانشناسی صنعتی تلاش میکند با شیوههای هوشمندانه انگیزشی و نیز پالایش ذهنی و برنامههای نشاط افزا و تدابیر تخصصی کاهش استرسهای ذهنی – اجتماعی در صنعت و تجارت کشور با بیانگیزگی کارکنان و نگرانیهای روانشناختی و خستگی ذهنی آنها مقابله علمی و تخصصی کند.
همه ما میدانیم که در محیطهای شغلی استرسهای رایجی وجود دارد که کارکنان به صورت روزانه با آنها درست و پنجه نرم میکنند، بنابراین ارائه خدمات مشاوره روانشناسی و آموزش مهارتهای فردی و ارتباطی میتواند در افزایش چشمگیر آرامش، انسجام و بهرهوری کارکنان سازمان کمک کند.
آیا در ایران به روانشناسی صنعتی و سازمانی توجه میشود؟
واقعيت آن است كه هر چند سابقه فعاليتهای پژوهشی، آموزشی و مشاورهای در زمينه كاربردهای گوناگون روانشناسی در كار، سازمان و مديريت در ايران بيش از دو دهه میباشد، اما در مقايسه با كشورهاي صنعتي و پیشرو، اين پيشرفت بسيار اندک است. دلايل متعددی باعث شده است كه مديران و به ويژه مديران عالی سازمانهای فعال در ايران، از حيطه وسيع روانشناسی صنعتی و سازمانی برای حل مشكلات منابع انسانی تحت نظارت خود، بی اطلاع يا كم اطلاع باقی بمانند. چون هنوز این علم به صورت نظام مند در حوزههای مختلف صنعتی و غیر صنعتی رواج ندارد و به همین دلیل است که دپارتمان ویژهای برای روانشناسی صنعتی و سازمانی در اکثر شرکتهای دولتی و خصوصی وجود ندارد. هر چند در سالهاى اخير نياز به همكاری روانشناسان صنعتی و سازمانی بیش از پیش احساس شده است و بسیاری از مدیران سعی میکنند در بخش منابع انسانی خود از تکنیکهای این دانش برای ارزیابی شغلی و استخدام کارکنان خود استفاده کنند.
ما نیز که در این حیطه مشغول به فعالیت هستیم همواره سعی کردهایم در همکاری خود با سازمانها و مراکز صنعتی، ضمن بهرهمندی از به روزترین تکنیکهای روانشناسی صنعتی شرایط را به گونهای فراهم کنیم تا نه تنها به ارائه خدمات روان شناختی در سطح فردی بپردازیم بلکه در سطوح گستردهتر راهکارهایی برای افزایش بهرهوری افراد در جایگاههای شغلی مختلف یک سازمان ارائه دهیم تا هم در ابعاد فردی و هم در ابعاد سازمانی همراه و مشاور مدیران و کارمندان باشیم.
در حوزه روانشناسی صنعتی و سازمانی مراحل و شیوه کار شما به چه صورت است؟
خدمات ما در حوزه روانشناسی صنعتی و سازمانی شامل مواردی مانند: پایش و ارزیابی مهارتهای روانشناختی، سلامت و بهرهوری ذهنی مدیران ارشد و میانی و همه طبقات کارکنان، ارتقاء و بهبود انگیزشی و بهرهوری ذهنی در جهت شکوفایی اقتصادی و تجاری کشور، گزینش مدیران و کارکنان بر اساس سنجش ویژگیهای روانشناختی و شخصیت شناسی شغلی و حرفهای، تولید محتوای دیجیتال و برگزاری کارگاههای آموزشهای تخصصی و عمومی مهارتهای زندگی، ارتباطی و سایر مولفههای بهینه سازی رفتاری و مدیریت استرسهای شغلی و فردی، مشاوره و بررسی روانشناسی تجاری در بخش توسعه مطالعه و ارزیابی رفتار بازار و مصرف کننده (داخلی و خارجی) در جهت ارتقاء کیفیت تولید ملی مانند روانشناسی بسته بندی و طراحی صنعتی و سایر مولفههای ارتقاء تولیدات ملی، کاربرد روشها و مدلهای مدیریتی کاهش تنشها، تعارضات، آسیبهای روانشناختی، فرسودگی شغلی و استرسهای شغلی و صنعتی در واحدهای کسب و کار و صنعتی، بهبود و بهینه سازی انسانی در محیط کسب و کار و صنعت با ابزار صنعتی و شغلی (ارگونومی)، اجرای برنامههای رضایت آفرینی و ارتقای کیفیت شغلی در محیطهای صنعتی، معدنی و تجاری.
همچنین روانشناسان صنعتی و سازمانی به منظور ارتقاء اثربخشی مداخلات آموزشی- درمانی و پیشگیرانه از روشهای کلینیکی استفاده میکند به این ترتیب که متخصصان روانشناسی صنعتی در محیط صنایع و سازمانها حضور میابند و به صورت رو در رو به انجام مشاوره و بررسی محیط کار میپردازند. در نهایت با روشهای عینی سازی و دستور کارهای شاخص بندی شده؛ مدلهای جدید کوتاه مدت اثربخش را با کمترین هزینه برای افراد و سازمانها پیشنهاد میدهد.
به طور کلی روانشناسان صنعتی در چه حوزههای تخصصی به ارائه خدمات مشاوره و روانشناسی به کارکنان و مدیران سازمانها و یا واحدهای صنعتی میپردازند؟
متخصصان روانشناسی صنعتی همواره تلاش میکنند با توجه به نیاز تخصصی همه حوزههای خدمات برای کارکنان سازمانها و صنایع کشور را پوشش دهند که شامل روانشناسی استخدام و مدیریت منابع انسانی، روانشناسی و مشاوره شغلی و توسعه کسب و کار و کارآفرینی، روانسنجی و آزمونهای تخصصی بالینی و سازمانی و صنعت، روانشناسی و مشاوره سلامت روان و روان درمانی بالینی، روانشناسی و مشاوره خانواده و کودک و نوجوان میشود. در واقع در حالت کلی سعی میکنیم نه تنها در کلیه حوزههای تخصصی صنعتی و سازمانی به ارائه خدمت بپردازیم بلکه تلاشمان این است که به حوزههای روانشناسی فردی و خانوادگی نیز وارد شویم و در صورت لزوم دایره خدمات خود را به خانوادههای کارمندان گسترش دهیم.