فارمانیوز– یکی از ایراد هایی که به صنعت تولید مواد موثره دارویی کشورمان وارد می شود، تولید آن ها از ماده ماقبل اخر (N-1) می باشد. اگرچه که این موضوع در بسیاری از موارد درست است ولی دو مطلب باید در مطرح نمودن چنین ایرادی در نظر گرفته شود:
اولاً، بزرگترین مزیت نسبی کشورمان در تولید مواد شیمیایی مورد مصرف در انواع صنایع (حشره کش ها، علف کش ها، رنگ و رزین، مواد موثره دارویی، دارو، مواد سلولزی، چوب و کاغد، پلیمرها، انواع چسب ها، مواد پیشرفته، صنایع غذایی، صنایع تخمیری، مواد منفجره، کود های شیمیایی و …) می باشد. این مواد که با نام OBB (Blocks Organic Building) شناخته می شوند، از محصولات پتروشیمی و قطران ذغال سنگ (Coal Tar) تولید می گردند. لذا، مزیت نسبی ما در تولید OBBها شامل موارد زیر است:
- مواد پایه؛ کشورمان از تولید کنندگان عمده مواد پتروشیمی درجهان بوده و از معادن عظیم ذغال سنگ نیز بهره مند می باشد و لذا دارای مزیت نسبی بسیار بالایی از منظر مواد پایه در تولید OBBها می باشد
- نیروی انسانی؛ بالغ بر 50% مقالات علمی کشور در حوزه شیمی و رشته های وابسته به آن منتشر می گردد
- ماشین آلات؛ تقریباً کلیه ماشین آلات مورد نیاز صنایع شیمیایی شامل تجهیزات Glass-Lined در کشور ساخته می شوند
با این وجود، متأسفانه سرمایه گذاری یا حمایتی در تولید OBBها انجام نشدهاست. به عنوان مثال، ما تالوئن استحصالی از پتروشیمی را به قیمت 0.7 دلار [1] صادر می کنیم و بنزیل الکل تولید شده از آن را، که در یک مرحله با اکسیداسیون با هوا انجام می شود، به قیمت حداقل 2.29 دلار [2] وارد می کنیم. رقابتی بودن تولید OBB، که بزرگترین مزیت نسبی کشور می باشد، مستلزم تولید بسیار انبوه آن ها برای صادرات به جهان (نه فقط تأمین نیاز داخلی) می باشد که لازمه آن سرمایه گذاری بسیار بالا در ساخت کارخانه های تک محصولی OBB می باشد. چنین سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی برای تولید بسیار انبوه OBB ممکن بنظر نمی رسد و شراکت و حمایت دولت در آن الزامیست که متأسفانه برنامه ریزان به این مزیت نسبی کشور توجهی ننموده اند. لذا، در حال حاضر امکان تولید مواد میانی بدون تولید داخلی OBB در کشور وجود ندارد. اهمیت بزرگترین مزیت نسبی کشور در سخنرانی های متعدد در دانشگاه ها و فرهنگستان علوم و مقالات مطرح گردیده است. [3و4]
دوماً، در مورد مواد موثره دارویی بسیار گران قیمت، تولید از ماده N-1 نمی تواند اقتصادی باشد که در دو مثال زیر خلاصه شده است.
مثال اول؛ در شرکت ارسطو تولید Docetaxel از ماده طبیعی -Deacetylbaccatin 10 طی 6 مرحله در سیستم بسته به شرح بالا انجام می شود. بعلاوه، در حالی که در روش های گزارش شده در ادبیات شیمی کروماتوگرافی محصول در مرحله اخر الزامی می باشد، در روش شرکت ارسطو از کروماتوگرافی استفاده نمی شود. ثبت اختراع بین المللی WO 2016/098015 A1 بنام این شرکت صادر گردیده است. پروانه تولید این ماده موثره دارویی ارزشمند و بسیار پیچیده در تاریخ 9/11/1395 صادر شده و این محصول برای تولید داروی تزریقی Docetaxel 3H20 توسط یکی از شرکت های دارو سازی مصرف می گردد. قیمت شرکت ارسطو 30 % پایین تر از قیمت های وارداتی این ماده موثره دارویی می باشد (ماده طبیعی-Deacetylbaccatin 10 فقط در چین تولید می شود).
مثال دوم؛ در شرکت ارسطو تولید ماده موثره دارویی Bortezomib در طی 6 مرحله در سیستم بسته به شرح بالا انجام می شود. پروانه تولید این ماده موثره دارویی در 25/10/1397 صادر شده و این محصول برای تولید داروی تزریقی Bortezomib توسط یکی از شرکت های دارو سازی مصرف می گردد. قیمت شرکت ارسطو 137 % پایین تر از قیمت های وارداتی این ماده موثره دارویی می باشد.
متأسفانه با وجود دستور مقام معظم رهبری [5]، مصوبه هیأت وزیران [6]، ابلاغیه مجلس به دولت [7]، بخشنامه معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری [8] و حتی بخشنامه سازمان غذا و دارو [9] در خصوص ممنوع بودن واردات محصولات دانش بنیان که در کشور تولید می شوند، کماکان بالغ بر 95% محصولات دانش بنیان در حوزه انکولوژی و از جمله این دو ماده موثره دارویی، با قیمت های بسیار بالاتر از قیمت های داخلی توسط شرکت های داروسازی بزرگ با ارز حمایتی به کشور وارد می گردند.
دکتر خشایار کریمیان، عضو هیأت مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته بندی دارویی
منابع:
1. http://www.petrotahlil.com/Section-news-2/42943-pemex-looks-to-export-toluene
2. https://www.made-in-china.com/products-search/hot-china-products/Benzyl_Alcohol.html
3. کریمیان، خ. زير ساخت هاي دگردیسی دانش به فناوری، نشریه نشاء علم، 1390، 1، 6-11.
4. کریمیان، خ. نقش بالقوه شیمی در ساختار اقتصادی و اجتماعی ایران، نشریه نشاء علم، 1392، 1، 19-29
5. https://www.iribnews.ir/fa/news/1564119/
6. https://rc.majlis.ir/fa/law/show/892507
7. https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1148732
8. واردات-کالاهای-مشابه-محصولات-دانشبنیان-تولید-شده-در-کشور-ممنوع–میشود
9. بخشنامه شماره 342347/655 مورخ 27/12/1392 زیاست سازمان غذا و دارو
مطالب مربوط به روشنگری 1 و 2 را در لینک های زیر مشاهده کنید:
